Bền vững là khi chúng ta thôi đặt câu hỏi “làm sao để cạnh tranh”, mà là “chúng ta muốn cùng nhau tạo ra hệ sinh thái gì cho thời trang Việt?”
Nơi ấy, sau mỗi mùa vụ, người nông dân có trái để bán, và làng thời trang Việt đón nhận một chất liệu mới đến từ chính phần lá từng bị bỏ đi. Lá dứa, từng là phế phẩm nông nghiệp bị đốt bỏ sau vụ mùa, nay được tận dụng thành chất liệu vải tự nhiên đầy tiềm năng: Vải Sợi Dứa PINALINA™.
Người ta gọi đó là Mặc “Thơm” - mặc một chất liệu có hồn, có hương “thơm”, có gốc gác từ đất đai Việt Nam. Nhưng để thiết kế “thơm” ấy đến được tay người mặc, không chỉ là chuyện của công nghệ. Đó là một hành trình cải tiến. Một cách tư duy lại toàn bộ chuỗi sản xuất. Một kiểu làm thời trang mới: không độc quyền, không độc diễn, mà cùng nhau tạo thành một chuỗi.
Đọc thêm: Mặc “Thơm”: Hành trình từ lá dứa đến trang phục ready-to-wear
Mặc “Thơm” - chuỗi liên kết để tái sinh điều từng bị bỏ quên
Nói cách khác, Faslink – đơn vị tiên phong trong việc phát triển PINALINA™ không “giữ độc quyền” mà kết nối những đối tác cùng chí hướng để cùng phát triển. Loại vải sợi này không được tạo ra từ một cá nhân hay một đơn vị sản xuất duy nhất. Đó là kết quả của hệ sinh thái hợp tác, nơi mỗi doanh nghiệp nội địa đảm nhiệm một công đoạn chuyên biệt: từ khai thác nguyên liệu, xử lý sợi, nghiên cứu công nghệ, đến phát triển sản phẩm thời trang đầu ra.
- ECOSOI: Đơn vị tiên phong nghiên cứu và phát triển sợi lá dứa - một phụ phẩm nông nghiệp, thành xơ sợi tự nhiên thông qua quy trình xử lý cơ học, không sử dụng hóa chất, góp phần giảm phát thải và tạo sinh kế cho cộng đồng nông thôn
- Trung Quy: Doanh nghiệp dệt may hàng đầu tại Việt Nam, tiên phong ứng dụng công nghệ 4.0, phát triển mô hình sản xuất xanh, với thế mạnh trong lĩnh vực dệt kim, sợi hữu cơ và sợi tái chế đạt chuẩn quốc tế như GRS, GOTS, Oeko-Tex, Trust Protocol.
- FASLINK: Giữ vai trò điều phối và phát triển toàn diện, từ nghiên cứu tính năng chất liệu, định hình hướng thiết kế đến truyền tải bản sắc của vải sợi dứa trong từng ứng dụng cụ thể.
Khác với nhiều chất liệu thời trang hiện nay vốn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc hay Đài Loan, Vải Sợi Dứa PINALINA™ được phát triển từ nguồn lực nội địa. Giải pháp tận dụng lá dứa - phế phẩm thường bị đốt để xử lý sau mỗi mùa vụ, lá dứa không cần quy hoạch để trồng riêng như bông hay gai.
PINALINA™ là minh chứng cho tư duy “xanh”, “mở” và “bền”: không tạo thêm gánh nặng cho đất, không tăng diện tích trồng trọt, không phát thải rác. Từ đó hình thành nên hệ sinh thái “mặc thơm” mang tính bản địa: toàn bộ quy trình từ nguyên liệu, xử lý, dệt may đến kiểm nghiệm đều được thực hiện trong nước, giúp giảm thiểu phát thải từ chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu và quan trọng hơn, trao quyền tự chủ cho ngành thời trang Việt.
Đọc thêm: Vải sợi dứa - Từ phế phẩm nông nghiệp đến chất liệu bản địa
Chất liệu sinh ra từ cánh đồng dứa Việt
Không giống như bông hay gai, những nguyên liệu vốn được quy hoạch và trồng để lấy sợi, Vải Sợi Dứa PINALINA™ không sinh ra để trở thành một phần của thời trang. Lá dứa, thứ từng bị đốt bỏ sau mùa thu hoạch, bỗng có một đời sống khác: lặng lẽ nhưng bền vững, mang trong mình những câu chuyện của đất, của người và của tinh thần nông nghiệp tuần hoàn.
Và vì không đi theo con đường quen thuộc, vải sợi dứa PINALINA™ cũng buộc ngành thời trang phải nhìn lại: thay vì “bắt chước” các siêu chuỗi dệt may nước ngoài, tại sao không tự thiết kế lấy mô hình chuỗi cung ứng mang đặc thù Việt Nam?
Bài toán chung của một quốc gia đang phát triển
Theo Tạp chí điện tử Hải quan và Nhịp sống Kinh tế, tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu ngành dệt may Việt Nam hiện chỉ đạt khoảng 25–30%, phần còn lại chiếm đến 70–75% vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu. Điều đó đồng nghĩa với việc hàng triệu sản phẩm “Made in Vietnam” thực chất vẫn gắn bó sâu sắc với Trung Quốc, Hàn Quốc hay Đài Loan không chỉ về nguyên liệu mà cả công nghệ.
Trong bối cảnh Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, mọi sáng kiến đều cần được đánh giá nghiêm ngặt: về giảm phát thải khí nhà kính (GHG), khả năng nhân rộng, và tính bền vững tài chính. PINALINA™ và mô hình Hệ Sinh Thái Đổi Mới Sáng Tạo Mở (Open Innovation) là một trong số ít những dự án hiện nay có thể cung cấp báo cáo định lượng về giảm phát thải – điều vốn là rào cản lớn cho nhiều doanh nghiệp thời trang vừa và nhỏ tại Việt Nam khi tiếp cận các thị trường khó tính.
Đọc thêm: “Made in Vietnam” - Một hành trình đáng tự hào, nhưng chưa đủ
Từ câu chuyện một tấm vải đến chương trình nghị sự quốc gia
Không đơn thuần là sáng kiến cá nhân hay một case study thương mại, mô hình Hệ Sinh Thái Đổi Mới Sáng Tạo Mở (Open Innovation) x Mặc “Thơm” đã chạm đến một câu hỏi lớn hơn: Việt Nam sẽ đi bằng con đường nào để đạt các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG)?
Theo Rà soát quốc gia tự nguyện năm 2023, dù Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song vẫn cần tăng tốc để bắt kịp lộ trình 2030. Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị và những biến động kinh tế ngày càng phức tạp, việc lựa chọn mô hình phát triển không chỉ đơn thuần là chiến lược, đó còn là bài toán về khả năng chuyển hóa nguồn lực nội địa thành giá trị kinh tế, văn hóa và môi trường một cách bền vững.
Đọc thêm: Triển lãm Mặc “Thơm”: Trải nghiệm thời trang đa giác quan từ vải sợi dứa
Vải sợi dứa PINALINA™ chính là lát cắt điển hình cho mô hình này: nơi năng lực nội sinh, công nghệ bản địa, di sản nông nghiệp, chuỗi cung ứng và trách nhiệm môi trường được đan cài vào nhau, tạo thành một hệ sinh thái có khả năng tự nuôi dưỡng và phát triển.
Có thể một bộ quần áo không thay đổi thế giới. Nhưng nếu chất liệu của nó đến từ nông nghiệp tuần hoàn, được nghiên cứu và phát triển bởi doanh nghiệp Việt, sản xuất từ đôi tay người Việt, và đo lường bằng báo cáo GHG minh bạch thì bộ trang phục ấy đã kể một câu chuyện hoàn toàn khác. Một câu chuyện không còn dừng ở câu hỏi “làm sao để cạnh tranh”, mà là “chúng ta muốn cùng nhau tạo dựng hệ sinh thái nào cho thời trang Việt Nam trong tương lai?”
