Làn sóng bảo hộ thương mại mới của Mỹ đã tạo ra những rung chấn mạnh mẽ trong ngành thời trang toàn cầu. Thỏa thuận thương mại được công bố giữa Mỹ và Việt Nam không chỉ đơn thuần là một động thái kinh tế, mà còn là một cuộc cách mạng thầm lặng định hình lại bản đồ sản xuất thời trang thế giới.
Việt Nam - Thiên đường sản xuất của thế giới đến tâm bão thuế quan
Trong hai thập kỷ qua, Việt Nam đã từng bước khẳng định vị thế của mình như một cường quốc sản xuất thời trang, đặc biệt là trong lĩnh vực giày và thời trang thể thao. Với chi phí lao động cạnh tranh, cơ sở hạ tầng ngày càng hoàn thiện và chính sách ưu đãi đầu tư, Việt Nam đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt từ những tập đoàn thời trang hàng đầu thế giới.
Theo báo cáo năm tài chính 2024, Việt Nam đóng góp tới 50% tổng sản lượng giày Nike trên toàn cầu - một con số ấn tượng cho thấy tầm quan trọng chiến lược của quốc gia Đông Nam Á này. Tương tự, Adidas - thương hiệu thời trang thể thao hàng đầu Đức - cũng coi Việt Nam là thị trường sản xuất lớn nhất với 27% tổng sản lượng sản phẩm.
Con số này không chỉ phản ánh thành công của Việt Nam trong việc thu hút đầu tư nước ngoài mà còn chứng minh năng lực cạnh tranh vượt trội so với các đối thủ trong khu vực. Theo số liệu mới nhất, Việt Nam hiện là nước đứng thứ 3 trên thế giới về sản xuất và đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu giày dép, với kim ngạch xuất khẩu gần 24 tỷ USD năm 2023 và đang hướng tới mục tiêu xuất khẩu đạt 26-27 tỷ USD năm 2024.
Phép thử cam go với các thương hiệu thể thao quốc tế
Quyết định áp thuế 20% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam và 40% đối với hàng "vận chuyển quá cảnh" từ các nước thứ ba qua Việt Nam của Tổng thống Trump đã tạo ra một làn sóng lo ngại trong cộng đồng thời trang quốc tế. Điều đặc biệt đáng quan ngại là định nghĩa về "vận chuyển quá cảnh" vẫn còn nhiều điểm mơ hồ.
Các nhà máy sản xuất may mặc và giày dép tại Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm sợi, vải polyester và các phụ kiện như khuy áo, khóa kéo. Câu hỏi then chốt là liệu những sản phẩm được hoàn thiện tại Việt Nam từ nguyên liệu Trung Quốc có bị áp thuế hay không?
Giáo sư Sheng Lu từ Đại học Delaware, chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu thời trang và may mặc nhấn mạnh rằng việc phân biệt giữa "vận chuyển quá cảnh" bất hợp pháp và việc sử dụng nguyên liệu nước ngoài theo quy định về nguồn gốc xuất xứ sản phẩm là điều cực kỳ quan trọng. Sự nhầm lẫn giữa hai khái niệm này có thể gây ra những gián đoạn nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng.
Theo bà Lila Landis, chuyên gia tư vấn tuân thủ hải quan tại Texas, dự đoán rằng chính sách mới sẽ khiến nhiều nhà nhập khẩu phải tái xem xét việc Việt Nam có còn là lựa chọn hấp dẫn hay không. Mức thuế 40% có thể được áp dụng chồng lên thuế quan Trung Quốc hiện tại, tạo ra gánh nặng tài chính khổng lồ.
Những tác động nghiêm trọng đến ngành công nghiệp giày thể thao
Theo số liệu từ Hiệp hội Phân phối và Bán lẻ Giày dép Mỹ (FDRA), Mỹ đã nhập khẩu 274 triệu đôi giày từ Việt Nam trong năm ngoái. Thị trường Bắc Mỹ hiện chiếm 41,4% tổng kim ngạch xuất khẩu giày dép của Việt Nam, trong khi EU chiếm 29,5% và châu Á chiếm 22,2%. Tổ chức này đã lên tiếng phản đối cho rằng thuế quan mới là không cần thiết và sẽ gây tổn hại cho người tiêu dùng Mỹ.
Joe Jurken, giám đốc điều hành tại The ABC Group, cho rằng thuế quan mới sẽ làm thu hẹp khoảng cách với Trung Quốc (hiện bị áp thuế 55%) và có thể khiến một số thương hiệu quay lại với các nhà cung cấp Trung Quốc thay vì chuyển đổi sang Việt Nam - một quá trình tốn kém và mất thời gian.
Các chuyên gia dự báo rằng thuế quan mới sẽ đẩy giá giày thể thao tăng từ 8-15%, tương đương với việc một đôi giày Nike có giá 100 USD có thể tăng lên 115 USD. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tác động còn nghiêm trọng hơn do họ không có đủ quy mô để đàm phán giá tốt hoặc chuyển đổi nhà cung cấp một cách linh hoạt.
Nhiều thương hiệu Startup thời trang Mỹ đang phụ thuộc vào các nhà máy OEM tại Việt Nam có thể phải tìm kiếm nguồn cung cấp thay thế, điều này không chỉ làm tăng chi phí mà còn có thể ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và thời gian ra mắt thị trường.
Những cơ hội trong thách thức
Dù vậy, không phải tất cả đều bi quan về tương lai. Các nhà phân tích tại Raymond James cho rằng mức thuế 20% vẫn tốt hơn so với mức 25-30% mà thị trường lo ngại. Ông Jim Kennemer - Nhà sáng lập Cosmo Sourcing thậm chí cho rằng việc xác định rõ ràng mức thuế có thể khuyến khích một số nhà bán lẻ cân nhắc Việt Nam để tiến hành đặt hàng trong tương lai.
Ông Kennemer cũng chỉ ra một thực tế: "Việc có được một chuỗi cung ứng hoàn toàn không phụ thuộc vào Trung Quốc là gần như không thể". Điều này mở ra cơ hội cho Việt Nam phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, đặc biệt là sản xuất nguyên liệu đầu vào để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Tương lai cục diện ngành thời trang toàn cầu
Thỏa thuận thương mại Mỹ - Việt mới không chỉ là một biến động kinh tế đơn thuần, mà còn là một bước ngoặt có thể định hình lại toàn bộ chuỗi cung ứng thời trang toàn cầu. Trong khi Nike và Adidas vẫn đang nghiên cứu chi tiết về thỏa thuận này, thì rõ ràng cả hai gã khổng lồ thời trang này sẽ phải tái cơ cấu chiến lược sản xuất và đầu tư.
Với sự phức tạp khó lường của thương mại quốc tế và xu hướng bảo hộ thương mại, các thương hiệu thời trang toàn cầu sẽ phải học cách thích ứng với một thế giới đa cực, nơi mà sự linh hoạt và đa dạng hóa chuỗi cung ứng trở thành yếu tố sống còn. Việt Nam, dù phải đối mặt với những thách thức mới, vẫn có cơ hội duy trì vị thế quan trọng trong bản đồ sản xuất thời trang toàn cầu nếu thích ứng kịp thời và hiệu quả.
Chuyển ngữ theo The Business of Fashion
