Sáng tạo là linh hồn của thời trang. Nhưng linh hồn không thể tự mình vận hành một thương hiệu. Nó cần một thể xác đủ vững chắc: hệ thống sản xuất, quản lý tài chính, điều phối nhân lực, chiến lược truyền thông, pháp lý và thuế. Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang chuyển mình nhanh chóng – đặc biệt với chính sách thuế ngày càng rõ ràng và quyết liệt với kinh doanh online – local brand không thể mãi sống trong vùng an toàn của cảm hứng. Họ buộc phải thay đổi, phải biết làm thương hiệu như làm một doanh nghiệp thực thụ.
Khi thị trường thay đổi, luật chơi cũng đổi thay
Nếu như vài năm trước, một thương hiệu có thể tồn tại nhờ gu thẩm mỹ độc đáo và vài nghìn follower trên Instagram, thì hiện tại, điều đó không còn đủ. Sự khắc nghiệt của thị trường, đi kèm với những thay đổi trong hệ thống thuế và cơ chế vận hành thương mại điện tử (TMĐT), đang thiết kế lại toàn bộ luật chơi.
Có một niềm tin từng tồn tại khá lâu trong cộng đồng local brand: rằng một thiết kế chỉ cần cá tính, một bộ ảnh chỉ cần nghệ thuật, một câu chuyện chỉ cần chạm cảm xúc là đã đủ để sản phẩm “cháy hàng”. Niềm tin ấy từng đúng, nhưng trong một thế giới mà “chất riêng” ngày càng dễ bị sao chép, thị trường ngày càng đông đúc và chi phí ngày càng leo thang, thì chỉ sáng tạo thôi sẽ không đưa bạn đi xa.
Trong thực tế vận hành, sáng tạo không thể tách rời khỏi hệ thống. Không có bảng giá rõ ràng, chi phí sản xuất rối rắm, kênh phân phối không ổn định, khách hàng không được chăm sóc tốt, thương hiệu sẽ nhanh chóng kiệt sức, bất kể nó được bắt đầu với bao nhiêu đam mê.
Sáng tạo là điều bắt buộc với một local brand. Nhưng nó phải được đặt vào trong một cấu trúc đủ vững – nơi từng ý tưởng mới được dự báo chi phí, từng sản phẩm được định giá có chiến lược, từng chiến dịch marketing có ngân sách rõ ràng, và từng hoạt động kinh doanh tuân thủ đúng luật. Khi ấy, sáng tạo mới không bị chính hệ thống vận hành "nuốt chửng".
Khi nghệ thuật phải học cách làm kế toán
Chưa bao giờ khoảng cách giữa “người làm nghệ thuật” và “người làm kinh doanh” lại được rút ngắn như hiện tại. Local brand, dù nhỏ hay lớn, giờ đây đều phải biết quản lý doanh thu, tính lợi nhuận, đọc báo cáo bán hàng, và đặc biệt là… hiểu thuế.
Chủ thương hiệu giờ đây không chỉ cần có khả năng thiết kế, chọn màu hay kể chuyện hấp dẫn mà còn phải nắm vững kỹ năng vận hành kinh doanh chuyên nghiệp. Điều này bao gồm việc tính toán giá thành sản phẩm, lập bảng chi phí (costing sheet), phân bổ ngân sách marketing, quản lý đơn hàng trên các sàn thương mại điện tử và đặc biệt là hiểu rõ các quy định về thuế để tuân thủ một cách minh bạch.
Từ năm 2025, chính sách thuế dành cho người bán hàng online đã bước vào giai đoạn siết chặt đồng bộ. Các cập nhật mới nhất của Tổng cục Thuế cho biết tất cả các sàn thương mại điện tử lớn tại Việt Nam đều có trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh.
Những quy định mới về thuế này đặt ra thách thức lớn cho nhiều local brand khi họ chưa xem vận hành thương hiệu như một mô hình kinh doanh nghiêm túc. Việc bị trừ thuế trực tiếp trên doanh thu, trong khi chưa có hệ thống quản lý tài chính bài bản, khiến không ít thương hiệu trẻ rơi vào tình trạng lỗ mà không nhận ra nguyên nhân thực sự. Đây được xem là điểm yếu chí mạng của nhiều local brand hiện nay
Một thương hiệu thời trang chỉ thực sự bền vững khi nó biết vận hành như một doanh nghiệp. Điều này nghe có vẻ khô khan, nhưng là thực tế không thể phủ nhận.
Không thể mãi làm giá theo cảm tính. Không thể bán hàng mà không phân tích báo cáo. Không thể vận hành một hệ thống sản xuất – hậu cần – bán hàng – chăm sóc khách – tài chính – pháp lý… mà chỉ dựa trên đam mê.
Đã đến lúc cần chấm dứt tư duy “mình là artist, không cần quan tâm tiền bạc”. Bởi sáng tạo không thể sống nếu không có dòng tiền.
Chính sách thuế mới: áp lực – nhưng là cơ hội trưởng thành
Nhiều người vẫn coi chính sách thuế mới là “rào cản” đối với các local brand Việt. Tuy nhiên, đây có thể là một cú hích cần thiết, giúp thị trường trở nên chuyên nghiệp hơn. Có thể xem đây là một cái “giá phải trả”, trước khi bước vào một cuộc chơi lớn, nơi mà sự minh bạch và chuyên nghiệp được đặt lên hàng đầu.
Nghĩ một cách tích cực đây có thể là một cơ hội cho hệ sinh thái local brand Việt, một động lực thúc đẩy các chủ thương hiệu có chiến lược kinh doanh rõ ràng hơn và bền vững hơn cho doanh nghiệp của mình.
Giai đoạn 2019 - 2022 từng là thời kỳ đỉnh cao của local brand Việt, nhưng hiện tại cuộc chơi đang dần thay đổi. Chính sách thuế mới, thị trường cạnh tranh khốc liệt, khách hàng ngày càng thông minh hơn, tất cả đang đặt ra một yêu cầu mới: phải biết làm kinh doanh, không chỉ biết làm thời trang.
Sáng tạo là lý do người ta chú ý đến bạn. Nhưng chính khả năng vận hành hiệu quả mới là thứ giữ khách hàng ở lại, giúp bạn trả lương nhân sự, mở rộng sản phẩm, đầu tư hình ảnh, và tái tạo cảm hứng cho mùa tới.
Không có hệ thống, sáng tạo chỉ là khoảnh khắc. Có hệ thống, sáng tạo mới trở thành dòng chảy.
Một local brand thành công không được đo bằng lượng người theo dõi, hay số đơn hàng bán được trong một đợt sale. Nó được đo bằng khả năng tồn tại qua những mùa khó khăn, sự bền bỉ trong vận hành, và sự minh bạch với chính mình – kể cả khi đối mặt với thuế.
