Sau 25 năm phát hành và công khai tình yêu dành cho Vivienne Westwood, bộ manga NANA đã nhận được món quà đầu tiên từ thương hiệu - màn hợp tác Vivienne Westwood x NANA 2025. Sự kiện này trở thành minh chứng tiêu biểu nhất cho mối quan hệ cộng sinh giữa thời trang và manga.
Vào ngày 7/10, tài khoản Tiktok của thương hiệu Vivienne Westwood đã đăng tải một đoạn video ngắn, hé lộ màn hợp tác với NANA - tác phẩm truyện tranh Nhật Bản của Ai Yazawa trong dịp kỷ niệm 25 năm phát hành bộ truyện. Ngay sau đó, hai tập đầu tiên của NANA được tái bản với diện mạo hoàn toàn mới: Bìa truyện minh họa hình ảnh hai nhân vật chính khoác lên mình thiết kế mang dấu ấn Vivienne Westwood, trong khi phần rìa sách được in họa tiết tartan - biểu tượng đặc trưng của thương hiệu. Dù vậy, thương hiệu Anh quốc vẫn chưa tiết lộ liệu có một bộ sưu tập thời trang đặc biệt nào dành riêng cho NANA hay không.
Từng là sinh viên thiết kế thời trang trước khi trở thành tác giả manga, Yazawa Ai đã tận dụng lợi thế về kiến thức và kỹ năng phác họa thời trang trong việc xây dựng hình ảnh nhân vật. Bộ truyện lấy bối cảnh và cảm hứng từ subculture punk, tác giả Yazawa đã khéo léo sử dụng những bộ trang phục và phụ kiện của Vivienne Westwood để thể hiện tính cách của nhân vật và tinh thần chung của tác phẩm. Dẫu bộ truyện đã “lăng xê” cho thương hiệu hơn hai thập kỷ, nhưng đến nay Vivienne Westwood mới dành cho NANA lời hồi đáp chính thức qua màn hợp tác Vivienne Westwood x NANA, minh chứng cho sức ảnh hưởng ngày càng lớn của manga đối với thời trang. Gần đây nhất, những bộ trang phục trong NANA được cho là ảnh hưởng ít nhiều đến thành viên Martin (Cortis): Từ chiếc áo khoác da, vòng cổ thánh giá đến kiểu tóc spiky đều phảng phất hình bóng của hai nhân vật Nobuo Terashima và Ren Honjo trong tác phẩm.
Đọc thêm: Martin (Cortis): Nếu Ren Honjo debut dưới ánh đèn K-pop
Thời trang - ngôn ngữ kể chuyện và “hiện thực hóa” nhân vật
Để hiểu cách Yazawa Ai khắc hoạ nhân vật Nana Osaki qua ngôn ngữ thời trang của Vivienne Westwood, trước hết ta cần xác định cô là ai trong thế giới truyện NANA. Nana Osaki là một cô gái cứng rắn, mạnh mẽ, yêu thích punk rock và đặc biệt hâm mộ ban nhạc Sex Pistols. Cô thường xuất hiện với kiểu tóc ngắn vuốt gọn, làn da trắng bóc, makeup mắt khói và đôi môi đỏ thẫm. Nana trở thành giọng ca chính của nhóm nhạc underground punk-rock Black Stones khi mới 16 tuổi. Sau bốn năm hoạt động, ban nhạc đứng trên bờ vực tan rã khi trưởng nhóm, cũng là bạn trai cô - Ren Honjo được mời lên Tokyo để gia nhập nhóm nhạc nổi tiếng hơn mang tên Trapnest. Từ chối đi cùng bạn trai, Nana chọn ở lại đồng hành cùng ban nhạc cũ. Không lâu sau đó, cô cùng ban nhạc chuyển đến Tokyo để tìm kiếm cơ hội phát triển sự nghiệp. Tuy luôn tỏ ra mạnh mẽ, sự rời đi của Ren khiến Nana một lần nữa đối mặt với nỗi sợ bị bỏ rơi trong quá khứ - khi cô bị chính mẹ ruột ruồng bỏ.
Trong thế giới của NANA, mỗi chi tiết phụ kiện thời trang đều ẩn chứa thông tin về nhân vật: cá tính, xuất thân, tâm trạng và quá trình trưởng thành. Cụ thể, chiếc nhẫn Amour - vật “bất ly thân” của Nana Osaki đã hé lộ một phần tính cách của cô. Với nhiều người hâm mộ, chiếc nhẫn không chỉ là trang sức, mà còn là “tấm khiên bảo vệ” - biểu tượng cho nhu cầu tự vệ của Nana trước cuộc sống khắc nghiệt. Bề ngoài gai góc, mạnh mẽ của Nana khiến người khác lầm tưởng rằng cô là hiện thân của sự tự tin tuyệt đối. Nhưng đằng sau chiếc áo da thuộc, dây xích và lớp trang điểm đậm ấy là tâm hồn với những vết thương và nỗi sợ bị bỏ rơi.
Dù xuất phát từ nỗi đau hay khát vọng, phong cách punk của Nana Osaki vẫn mang tính nổi loạn đặc trưng, phá vỡ định kiến rằng nhân vật nữ trong manga phải mềm mại, nữ tính hoặc dễ tổn thương. Nana, với sự mâu thuẫn - vừa mạnh mẽ, vừa dễ vỡ - đã trở thành một biểu tượng văn hóa đậm chất hiện đại, nơi thời trang trở thành ngôn ngữ thể hiện tâm lý.
Nguồn cảm hứng thiết kế từ manga
Manga đã trở thành nguồn cảm hứng trên địa hạt thời trang từ lâu, xuất hiện trong các bộ sưu tập thời trang xa xỉ của Louis Vuitton, Gucci, Loewe, Moschino…. Manga đã dần trở thành nguồn cảm hứng thị giác và biểu tượng văn hóa cho nhiều nhà thiết kế lớn. Manga gắn liền với tuổi thơ của các nhà thiết kế, ảnh hưởng đến tư duy sáng tạo của họ. Nhà thiết kế Jeremy Scott, giám đốc sáng tạo của Moschino, từng chia sẻ:
Tôi học tiếng Nhật từ khi còn nhỏ và đã có một thời gian sống ở Tokyo khi 16 tuổi. Đọc manga là một trong những cách giúp tôi rèn luyện tiếng Nhật và từ đó, nó trở thành nguồn cảm hứng lớn trong thiết kế của tôi.
Minh chứng rõ ràng nhất là bộ sưu tập Moschino Thu Đông 2020, nơi bộ manga kinh điển The Rose of Versailles trở thành phương thức để Jeremy Scott tái hiện biểu tượng văn hoá phương Tây - hoàng hậu Marie Antoinette qua lăng kính Nhật Bản đậm chất “kịch họa” (dramatic stylization). The Rose of Versailles xoay quanh cuộc đời của chính Marie Antoinette. Những nét vẽ đặc trưng của manga được Scott chuyển hóa thành họa tiết in và mô-típ pattern trên trang phục. Các yếu tố manga đã khắc hoạ chân dung hoàng hậu Marie Antoinette dưới một góc nhìn trẻ trung, hiện đại, mang âm hưởng pop-culture.
Đọc thêm: Phải chăng chúng ta đã chính thức bước vào kỷ nguyên anime-core?
Ranh giới giữa màn hợp tác sáng tạo và sản phẩm “fan service” thương mại
Những năm gần đây, thời trang và manga liên tục bắt tay trong nhiều dự án. Tuy nhiên, ranh giới giữa một màn kết hợp sáng tạo và một sản phẩm “fan service” đơn thuần được tạo ra để khai thác sức mua của người hâm mộ rất mong manh. Sự cộng hưởng sáng tạo chỉ hiện hữu khi cả thời trang và manga tìm thấy điểm giao về giá trị văn hoá. Trong một màn hợp tác thành công, hình ảnh manga không thể đứng tách biệt mà cần được hợp nhất cùng các yếu tố khác của thời trang như silhouette, chất liệu, màu sắc và tinh thần thiết kế, nhằm thể hiện một chủ đề văn hóa thống nhất của bộ sưu tập. Ví dụ, trong bộ sưu tập Moschino Thu Đông 2020, hình ảnh nhân vật trong bộ manga The Rose of Versailles kết hợp với kiểu váy ngắn tùng phồng đã gợi về những buổi vũ hội xa hoa những năm 1780 của nữ hoàng Marie Antoinette. Ở đây, manga đóng vai trò công cụ sáng tạo, giúp Jeremy Scott Scott tái hiện bối cảnh văn hoá - lịch sử nước Pháp qua hai phương diện thực (kiểu dáng đồ dạ hội của quý tộc Pháp) và ảo (manga The Rose of Versailles).
Ngược lại, lợi dụng “cơn sốt toàn cầu” của manga và anime, nhiều thương hiệu hiện nay sử dụng hình ảnh của các bộ phim, truyện nổi tiếng như Naruto, One Piece hay Demon Slayer để tạo hiệu ứng truyền thông và thúc đẩy doanh số. Những thiết kế trong bộ sưu tập thương mại thiếu đi tính sáng tạo: Chúng chỉ là những chiếc áo phông cơ bản, hoặc những sản phẩm bán chạy trước đó của thương hiệu được in thêm hình nhân vật manga. Điều này biến manga thành hoạ tiết trang trí đơn thuần, hoàn toàn mất đi chiều sâu văn hoá vốn có.
Hiện nay, bộ sưu tập Vivienne Westwood dành cho NANA vẫn còn là ẩn số. Tuy nhiên, với lợi thế cùng xuất phát từ nền tảng văn hoá punk, thương hiệu có trong tay nhiều chất liệu và câu chuyện để khai thác từ thế giới của bộ truyện này - từ tinh thần nổi loạn, sự đối lập giữa mạnh mẽ và mong manh, cho đến ngôn ngữ thời trang mang tính biểu tượng của nhân vật Nana Osaki.
