Khi Met Gala 2026 hé lộ chủ đề Costume Art, thông điệp không chỉ dừng ở việc tôn vinh trang phục mà còn mở ra một cuộc đối thoại sâu sắc về cơ thể, thẩm mỹ và văn hóa. Lần đầu tiên, The Costume Institute ra mắt không gian trưng bày cố định cạnh Great Hall, đưa thời trang “thoát khỏi tầng hầm” và bước thẳng vào trung tâm nhận thức nghệ thuật.
The Metropolitan Museum of Art công bố sẽ dành một không gian trưng bày cố định cho The Costume Institute ngay cạnh Great Hall. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, thời trang hiện diện ở vị trí trung tâm của bảo tàng – không còn bị đặt trong khu vực lưu trữ hay những phòng triển lãm tạm thời ở tầng dưới, nơi nó vẫn thường được đối xử như “phần mở rộng” của nghệ thuật, thay vì một lĩnh vực có giá trị thẩm mỹ và tri thức tương đương.
Sự ra đời của chủ đề Costume Art trong bối cảnh này phản chiếu sự dịch chuyển trong hệ quy chiếu văn hóa: khi thời trang được xem như thực thể nghệ thuật có cấu trúc, ngôn ngữ và lịch sử riêng. Việc “thoát khỏi tầng hầm” cho thấy thời trang với tất cả tính vật chất, mơ mộng, kỹ thuật và xã hội của nó đã bước qua ranh giới giữa “đồ mặc” và “tác phẩm”, giữa thực hành thiết kế và diễn ngôn văn hóa.
Và Met Gala 2026, với chủ đề này, mở ra cuộc thảo luận lớn hơn: khi thời trang được đặt ở trung tâm văn hóa, chúng ta sẽ học cách đọc nó và đọc thời đại bằng những phương pháp hoàn toàn mới.
Đọc thêm: Met Gala - Từ lễ khai mạc nho nhỏ đến hiện tượng toàn cầu
Cơ thể - trục chính kết nối 5.000 năm nghệ thuật của The Met
Việc Andrew Bolton quyết định trình bày chủ đề Costume Art mà không kèm theo bất kỳ phụ đề, dấu hai chấm hay hệ thống giải nghĩa mở rộng nào là lựa chọn có tính chiến lược.
Trong nhiều năm, các triển lãm của The Costume Institute thường đi theo cấu trúc diễn giải quen thuộc: một tiêu đề chính, sau đó là một “subheading” giúp định vị thông điệp học thuật. Lần này, sự vắng mặt của phụ đề là động thái khẳng định. Khi khái niệm đứng độc lập, không cần phân mảnh hay minh họa, nó đang được trao quyền lực mới: quyền tự định nghĩa chính nó.
Quyết định ấy trở nên rõ nghĩa hơn khi đặt trong lịch sử đối xử của các bảo tàng với thời trang. Trong nhiều thế kỷ, thời trang bị xếp vào nhóm “applied arts” ( nghệ thuật ứng dụng) – nơi giá trị thẩm mỹ bị xem là thứ yếu so với tính thực dụng. Không gian dành cho thời trang thường là tầng dưới, kho lưu trữ, hoặc các buổi trưng bày tạm thời, như thể nó không đủ “ổn định” hay “bền vững” để đứng cạnh các hình thái nghệ thuật cao cấp.
Cái nhìn đó được tóm lược chính xác trong nhận định quen thuộc: “Fashion’s acceptance has occurred on art’s terms”. Thời trang được chấp nhận, nhưng phải tuân theo những chuẩn mực của thế giới mỹ thuật. Điều này vô tình làm thui chột bản chất động của thời trang: tính thời điểm, tính xã hội, khả năng phản chiếu con người và đời sống hằng ngày. Khi thời trang được đánh giá theo hệ quy chiếu của nghệ thuật truyền thống, nó luôn ở thế dưới.
Điểm mấu chốt để hiểu triết lý này là cơ thể. Trong khi hội họa hay điêu khắc thường tách khỏi người xem để trở thành vật thể độc lập, thời trang lại tồn tại duy nhất trong chuyển động của cơ thể. Một thiết kế haute couture không sống trọn vẹn khi treo bất động trong tủ kính; nó chỉ hoàn thiện khi được mặc, khi tương tác với nhịp thở, dáng đứng và các động tác nhỏ nhất của người mang.
Bolton chia các “dạng cơ thể” thành những nhóm gợi mở: từ Classical Body và Nude Body quen thuộc trong lịch sử nghệ thuật, đến những hình thể thường bị đặt ngoài trung tâm như Ageing Body, Pregnant Body hay Anatomical Body. Việc lựa chọn những dạng cơ thể này nhằm mở rộng biên độ: cơ thể không còn bị khóa trong chuẩn mực thẩm mỹ đại chúng – vốn được thời trang thương mại duy trì bằng số đo mẫu, sự trẻ trung hay những tỷ lệ lý tưởng hóa. Ở đây, cơ thể được trả lại tính đa dạng tự nhiên và chiều sâu nhân tính, như một đối tượng thẩm mỹ có khả năng phản chiếu thời đại của chính nó.
Kể cả hình thể khỏa thân cổ điển – tưởng trần trụi, tưởng không văn cảnh cũng là kết cấu văn hóa. Nó mang theo quyền lực, tôn giáo, giới tính, sự lý tưởng hóa hay lo âu của thời đại đã tạo ra nó. Tranh vẽ, phù điêu, tượng đá và cả phục dựng khảo cổ đều sử dụng cơ thể như phương tiện kể chuyện. Không có cơ thể, nghệ thuật không thể mô tả thế giới; và không có cơ thể, thời trang không thể tồn tại. Bolton chỉ ra rằng mối liên hệ này vốn dĩ đã là cầu nối vô hình chạy xuyên qua tất cả các phòng trưng bày của The Met từ trước đến nay.
Vì thế, Costume Art khẳng định rằng nghệ thuật có thể mang tính cơ thể. Khi The Met đưa thời trang lên tầng chính, họ cũng đưa cơ thể với toàn bộ lịch sử, văn hóa, giới tính, chính trị của nó vào trung tâm của bảo tàng.
Khi các dạng cơ thể được đặt cạnh nhau trong hội họa, trong điêu khắc, trong trang phục, chúng bắt đầu nói cùng một ngôn ngữ. Đường gân đá của một tượng Hy Lạp, cấu trúc drape của một bộ trang phục thế kỷ 18, hay chuyển động giả định của một silhoutte thập niên 1990 đều gặp nhau ở điểm chung: cách con người dùng cơ thể để kiến tạo hình thức, biểu đạt cảm xúc, và ghi lại dấu vết của thời đại.
Đọc thêm: Met Gala 2025: Black dandyism qua ống kính triển lãm "Superfine: Tailoring Black Style"
Giao điểm giữa thời trang và nghệ thuật
Một trong những sự đặc biệt của triển lãm Costume Art chính là khả năng tạo ra những cuộc đối thoại trực quan giữa thời trang và nghệ thuật.
Ví dụ điển hình là chiếc đầm Comme des Garçons Thu Đông 2017/2018 của Rei Kawakubo, được đặt cạnh tác phẩm La Poupée (1936) của Hans Bellmer. Kawakubo vốn nổi tiếng với khả năng phân mảnh cơ thể qua phom dáng phi tuyến tính, bẻ cong và thách thức hình thể chuẩn mực; Bellmer cũng tìm cách “giải cấu trúc” cơ thể qua búp bê và các hình nhân ghép nối. Khi hai tác phẩm gặp nhau trong cùng không gian, sự tương tác giữa chất liệu – từ vải cứng cáp của Kawakubo đến nhựa và da của Bellmer tạo nên một phép đối chiếu kỳ thú, cho phép cơ thể trở thành đối tượng thẩm mỹ được tái diễn giải liên tục.
Một cặp pairing khác là chiếc đầm Givenchy Thu/Đông 2010 của Riccardo Tisci được đặt cạnh bức minh họa thời Minh Trị của Kawanabe Kyōsai. Tisci, với kỹ thuật draping và cách tạo phom thanh thoát, dường như mượn những đường chuyển động và uyển chuyển của cơ thể từ nghệ thuật Nhật Bản cổ điển, nơi Kyōsai diễn giải hình thể với độ tinh tế về tỉ lệ và biểu tượng. Khi đặt cạnh nhau, sự đối chiếu này làm nổi bật cách thời trang có thể bắt nhịp với các nguyên tắc thẩm mỹ từ lịch sử nghệ thuật: từ chuyển động, cấu trúc, đến cách ánh sáng và bóng tối diễn giải khối hình.
Những pairing là phép thử luận lý, nơi cấu trúc biểu tượng, phân mảnh cơ thể, chất liệu và hình khối được đặt vào cuộc hội thoại liên ngành. Mỗi bộ trang phục trở thành “bản thảo sống”, mỗi tác phẩm hội họa hay điêu khắc là “luận cứ trực quan”, và người xem là người đọc, đồng thời là người diễn giải. Triển lãm, do đó, vận hành như bản luận văn thị giác về vai trò của hình thể trong tiến trình thẩm mỹ, từ cổ đại đến hiện đại, từ biểu tượng văn hóa đến trải nghiệm cá nhân.
Đọc thêm: Những con số làm nên định nghĩa về Haute Couture
Những điều hứa hẹn cho thảm đỏ Met Gala 2026
Với chủ đề mở Costume Art, Met Gala 2026 hứa hẹn sẽ là một sân khấu tràn đầy biên độ sáng tạo. Việc bỏ phụ đề trở thành phép gợi mở: không còn ràng buộc giải thích, các nhà mốt và ngôi sao giờ đây được tự do khám phá từng ngóc ngách ý niệm của thời trang.
Một hướng diễn giải có khả năng nổi bật là khai thác các archetype cơ thể cổ điển. Chúng ta có thể kỳ vọng những bộ váy draping lấy cảm hứng từ Hy Lạp cổ đại, với đường xếp nếp tinh tế, chuyển động uyển chuyển như nhịp thở của hội họa và điêu khắc. Các silhouette này không chỉ tôn vinh cơ thể mà còn liên kết trực tiếp với lịch sử thẩm mỹ, nhắc nhở rằng thời trang vốn là ngôn ngữ để ghi nhận hình thể và biểu tượng văn hóa qua các thời kỳ.
Hướng thứ hai là trompe-l’œil và cơ thể giải phẫu – những kỹ thuật illusion có thể biến cơ thể thành bản canvas sống. Chất liệu xuyên thấu, body-mapping, hay các lớp vải xếp chồng tạo hiệu ứng “ảo thị” sẽ nhấn mạnh mối liên hệ giữa trang phục và cơ thể theo cách trực quan và gợi cảm. Đây là dịp để các nhà thiết kế khai thác triệt để kỹ thuật may đo và sáng tạo, khiến thảm đỏ trở thành nơi cơ thể và trang phục giao tiếp theo nhịp điệu ánh sáng, bóng tối và chuyển động.
Những silhouette điêu khắc – phóng đại – conceptual couture cũng được dự đoán sẽ xuất hiện. Những bộ cánh có thể biến hình, mở rộng tầm vóc cơ thể, hoặc biến trang phục thành những cấu trúc kiến trúc di động. Đây là lãnh địa của những sáng tạo avant-garde, nơi hình khối, kết cấu và tỉ lệ được đẩy đến cực hạn, vừa thách thức chuẩn mực thị giác, vừa tạo ra trải nghiệm tưởng tượng phong phú cho người xem.
Một yếu tố không thể bỏ qua là làn sóng tân giám đốc sáng tạo vừa được bổ nhiệm tại nhiều nhà mốt lớn. Met Gala 2026 sẽ là sàn diễn đầu tiên để họ gửi thông điệp về định hướng sáng tạo, cá tính nghệ thuật và quan điểm thẩm mỹ của mình. Đây là dịp để các cá nhân sáng tạo thiết lập hình ảnh, tiếng nói và vị thế của các nhà thiết kế mới trong bối cảnh thời trang toàn cầu.
Cuối cùng, những “cú twist” từ những tên tuổi avant-garde là điều khó đoán – Margiela, Schiaparelli, Kawakubo hay Iris van Herpen. Những nhà thiết kế này có khả năng sẽ biến thảm đỏ thành sân chơi thử nghiệm của các phom dáng cực đoan, cấu trúc kiến trúc, đến các hiệu ứng thị giác phi tuyến tính. Nhưng hội tụ về một điểm tập kết, họ sẽ nhấn mạnh rằng Costume Art không chỉ là triển lãm hay bộ sưu tập, mà là một tuyên ngôn cơ thể, trang phục và nghệ thuật luôn tương tác, gợi mở và phá vỡ mọi ranh giới thông thường.
