Khi Trung Quốc đang chuyển dịch lên sản xuất phân khúc cao cấp, cuộc đua giành ngôi vị "công xưởng thời trang thế giới" đang diễn ra quyết liệt giữa các cường quốc sản xuất châu Á. Với Việt Nam đã chiếm 18,9% thị phần nhập khẩu của Mỹ và Ấn Độ đang tăng tốc với 5,9%, cuộc cạnh tranh không chỉ dừng lại ở con số mà còn là cuộc đối đầu về mô hình phát triển, chiến lược hạ tầng và tầm nhìn dài hạn.
Trong bản đồ thương mại toàn cầu, thị trường Mỹ - quốc gia nhập khẩu hàng may mặc lớn nhất thế giới đang chứng kiến một cuộc cạnh tranh không khoan nhượng. Năm 2024, trong khi Trung Quốc vẫn dẫn đầu với 20,8% thị phần, Việt Nam đã vươn lên mạnh mẽ với 18,9%, theo sau là Bangladesh (9,3%) và Ấn Độ (5,9%), theo Văn phòng Dệt may và May mặc, Bộ Thương mại Mỹ. Con số này không chỉ phản ánh thực trạng mà còn báo hiệu một cuộc dịch chuyển quyền lực sản xuất đang diễn ra mạnh mẽ.
Cục diện mới trên bản đồ sản xuất
Việt Nam đã chứng minh khả năng vượt trội trong việc tận dụng cơ hội từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung. Với lợi thế về chuỗi cung ứng đã được thiết lập và chi phí cạnh tranh, quốc gia Đông Nam Á này đã trở thành điểm đến ưa thích của các thương hiệu quốc tế muốn đa dạng hóa nguồn cung. Tuy nhiên, sự phụ thuộc quá lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (hơn 50%) cũng khiến Việt Nam dễ tổn thương trước các biến động chính sách.
Ngược lại, Ấn Độ với thị trường nội địa 1,4 tỷ người và ngành dệt may sử dụng hơn 45 triệu lao động, đóng góp hơn 2% GDP, sở hữu khả năng chống chịu tốt hơn trước các cú sốc bên ngoài. "Việt Nam phụ thuộc hơn một nửa vào xuất khẩu sang Mỹ, trong khi họ không có thị trường nội địa quy mô như Ấn Độ", ông Huchurao, Giám đốc Gokaldas, nhận định sâu sắc về ưu thế cấu trúc này.
Việt Nam - Quốc gia trọng điểm trên bản đồ sản xuất thời trang toàn cầu
Với kim ngạch xuất khẩu đạt 44 tỷ USD năm 2024, ngành dệt may Việt Nam đã chứng minh sức bền và khả năng phục hồi mạnh mẽ. Việt Nam hiện là nhà xuất khẩu may mặc lớn thứ hai thế giới, chỉ đứng sau Trung Quốc, với khoảng 6.000 doanh nghiệp trong ngành.
Một trong những lợi thế cạnh tranh chính của ngành sản xuất Việt Nam nằm ở lực lượng lao động lành nghề nhưng chi phí thấp, khiến ngành này trở thành một trong những lĩnh vực dẫn đầu về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Với tính bền vững và đổi mới được đưa vào chiến lược, Việt Nam đang được định vị tốt để dẫn dắt tương lai của ngành sản xuất dệt may toàn cầu. Phát triển xanh và bền vững tiếp tục là xu hướng nổi bật trong ngành may mặc năm 2025, đây là áp lực nhưng cũng mang lại cơ hội cho doanh nghiệp.
Đọc thêm: Bạn đã hiểu hết về thuế quan Mỹ - Việt và tương lai thời trang nội địa?
Tuy nhiên, các doanh nghiệp tìm nguồn cung từ Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may, có thể gặp phải vấn đề về chất lượng sản phẩm không đồng đều. Sự không nhất quán này có thể phát sinh từ sự khác biệt trong tiêu chuẩn sản xuất của các nhà cung cấp địa phương.
Trong bối cảnh biến động thuế quan toàn cầu, các quốc gia xuất khẩu dệt may lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam đều phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt đơn hàng, gián đoạn chuỗi cung ứng và chi phí vận chuyển tăng vọt.
Cuộc cách mạng mạnh mẽ của Ấn Độ
Dù hiện chỉ đứng thứ tư trong danh sách nhà cung cấp cho thị trường Mỹ, Ấn Độ đang thể hiện những dấu hiệu đáng chú ý. Chi phí lao động cạnh tranh với mức 1,30-1,70 USD/giờ (so với 3,85-4,60 USD/giờ ở Trung Quốc và 2,10-3,50 USD ở Việt Nam) đang tạo ra lợi thế chi phí rõ rệt. Quan trọng hơn, Ấn Độ đang chứng minh sự ổn định chính trị với vị trí thứ 75 trên Chỉ số Các quốc gia dễ tổn thương 2024 - cao hơn nhiều so với Bangladesh (37), Pakistan (27) hay thậm chí Trung Quốc (99).
Bà Chandrima Chatterjee, Tổng thư ký Liên đoàn Công nghiệp Dệt may Ấn Độ, khẳng định: "Trong bối cảnh hiện nay, các công ty quốc tế thận trọng hơn bao giờ hết khi chọn đối tác và quốc gia đặt hàng và xét về tiêu chí này, Ấn Độ đang ở vị thế khá tốt".
Đọc thêm: Ấn Độ - “công xưởng thời trang” mới của thế giới?
Trong phân khúc sản phẩm da cao cấp, Ấn Độ đang ghi điểm mạnh. Với vị trí nhà xuất khẩu áo da lớn thứ hai và sản phẩm da lớn thứ tư thế giới, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm da năm tài khóa 2024-2025 đã tăng 25%, đạt 5,7 tỷ USD. Bà Arpita Paul từ Hiệp hội Sản phẩm Da Ấn Độ tự hào: "Chất lượng của chúng tôi vượt trội so với nhiều quốc gia – đó là lý do nhiều thương hiệu xa xỉ hàng đầu tìm tới Ấn Độ".
Bài học từ "công xưởng thế giới" - Trung Quốc
Thành công rực rỡ và vị thế "công xưởng thế giới" của Trung Quốc không phải ngẫu nhiên. Việc gia nhập WTO năm 2001, kết hợp với chiến lược thu hút đầu tư nước ngoài và xây dựng lực lượng lao động sẵn sàng làm việc cường độ cao, đã giúp quốc gia này củng cố vị trí trong chỉ một thập kỷ. Nhưng điều quan trọng nhất chính là mô hình "cụm công nghiệp tích hợp" - nơi toàn bộ chuỗi sản xuất từ nguyên liệu đến thành phẩm diễn ra trong cùng không gian địa lý.
“Tại Trung Quốc, một thành phố có thể vận hành như cả một nhà máy,” ông Anurag Dhoot, thành viên cấp cao của Hiệp hội Nhà sản xuất May mặc Ấn Độ. nhận xét. Đơn cử như Xingcheng – thành phố nổi tiếng là trung tâm sản xuất đồ bơi quốc tế và những thành phố chuyên biệt cho các sản phẩm khác như tất, hay các cụm công nghiệp khép kín. “Họ hầu như tự cung tự cấp mọi thứ, từ cúc áo đến vải vóc; công nhân làm thêm giờ, và mọi khâu – từ nguyên liệu đến thành phẩm đều diễn ra dưới cùng một mái nhà. Điều này ở Ấn Độ hiện vẫn chưa có”.
Ông Jun Han, Tổng thư ký Hiệp hội Xúc tiến Thị trường Dệt Keqiao, tiết lộ chiến lược mới: "Trong tương lai, Trung Quốc sẽ tiến lên phân khúc vải cao cấp", đồng thời mở rộng sản xuất tại các quốc gia như Indonesia, Ethiopia và Ai Cập. Đây chính là tín hiệu cho thấy cơ hội mở ra cho các đối thủ trong phân khúc sản xuất cơ bản.
Bài học về hạ tầng và công nghệ
Trong khi Việt Nam đã xây dựng được các cụm sản xuất tương đối tích hợp, Ấn Độ vẫn đang vật lộn với bài toán hạ tầng phân tán. Ông Agrawal từ thương hiệu NoName chia sẻ thực tế khắc nghiệt: "Ngay cả với chúng tôi, vải phải mua từ Surat, nhuộm ở Noida, rồi may ở Gurugram. Hiệu quả chuỗi cung ứng ở đâu?".
Sự phân tán này không chỉ ảnh hưởng đến chi phí mà còn kéo dài thời gian sản xuất. Theo ông Jun Han: "Ấn Độ rất mạnh về vải viscose, chiffon, thêu tay, nhưng vẫn chậm hơn về thời gian giao hàng". Trong thời đại này, tốc độ chính là yếu tố quyết định.
Vấn đề kỹ năng cũng cần được quan tâm. Một công nhân may Trung Quốc chỉ cần 10 lần thử để đạt chuẩn mẫu áo sơ mi mới, trong khi ở Ấn Độ con số này là 100 lần, gây lãng phí đáng kể về thời gian và nguyên liệu.
Đọc thêm: Góc nhìn chuyên gia: 4 rào cản lớn của bán lẻ thời trang Việt
Bà Lavinia Muth, chuyên gia bền vững tại Đức, chỉ ra thách thức then chốt: "Ai cung cấp nhanh nhất và rẻ nhất sẽ chiến thắng, và hiện tại Trung Quốc vẫn bỏ xa. Ấn Độ cần nhanh chóng đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt trong mảng vải nhân tạo dùng cho đồ thể thao và đồ lao động".
Xu hướng này đặc biệt quan trọng khi bà Chatterjee nhấn mạnh: "60% quần áo trong 10 năm tới sẽ được làm từ sợi nhân tạo" - lĩnh vực mà Ấn Độ cần đầu tư khẩn cấp để bắt kịp Việt Nam và Trung Quốc.
Tương lai thuộc về ai?
Với thị phần xuất khẩu may mặc toàn cầu hiện tại: Trung Quốc (29,64%), Bangladesh (6,90%), Việt Nam (6,09%), Thổ Nhĩ Kỳ (3,21%) và Ấn Độ (2,94%), cuộc đua vẫn còn rất dài. Việt Nam với lợi thế về tốc độ và chuỗi cung ứng đã thiết lập, đang cạnh tranh trực tiếp với Ấn Độ - quốc gia sở hữu quy mô thị trường nội địa khổng lồ và chi phí lao động cạnh tranh.
Thành công cuối cùng sẽ thuộc về quốc gia nào có thể thích ứng linh hoạt và áp dụng thành công của mô hình Trung Quốc: Xây dựng cụm công nghiệp tích hợp; Đầu tư vào công nghệ và đào tạo nhân lực; Đồng thời duy trì sự ổn định chính trị trong bối cảnh thế giới đầy biến động. Cuộc đua này không chỉ quyết định tương lai của hai nền kinh tế lớn mà còn định hình lại bản đồ sản xuất thời trang toàn cầu trong thập kỷ tới.
