Làm thế nào để yêu Dior mà không bị bóp nghẹt bởi chính di sản to lớn? Anderson chọn cách trả lời bằng một show vừa trân trọng vừa hài hước. Dior SS26 phơi bày nỗi sợ, sự ngây thơ và cả sự phá cách, biến runway thành puzzle của những mảnh ký ức couture đang được sắp xếp lại.
Ngưỡng cửa mới của một di sản
“Do you dare enter the House of Dior?” – câu hỏi thách thức xuất hiện ngay đầu show. Jonathan Anderson bước vào với màn thử lửa với ngôi nhà quốc gia Pháp đã chứa trong nó quá nhiều bóng ma từ Yves Saint Laurent, Marc Bohan, Gianfranco Ferré, John Galliano, Raf Simons, Kim Jones, Maria Grazia Chiuri và trên tất cả, Christian Dior.
Anderson đã để Adam Curtis dựng một bộ phim ngắn chiếu trên kim tự tháp ngược khổng lồ, xen lẫn những cảnh phim kinh dị với hình ảnh tiền nhiệm. Một trò chơi tâm lý công khai: “Đây là gánh nặng tôi đang gánh”. Nhưng như chính anh thừa nhận, chiếc video ấy kết thúc bằng cảnh quay rơi vào hộp giày Dior - hộp ký ức mà bất cứ gia đình nào cũng cất giữ. Anderson đặt mình ở giữa: vừa thừa hưởng, vừa có quyền mở ra, đóng lại, chọn lọc, bỏ qua. Dior, với anh, là ký ức tập thể chứ không phải tượng đài bất khả xâm phạm.
Bài toán di sản: tôn kính hay bóp nghẹt?
Không một giám đốc sáng tạo nào có thể chạm vào Dior mà không phải cúi chào Bar jacket – biểu tượng mặc định như lời chào hoàng gia. Jonathan Anderson thu nhỏ Bar jacket thành phiên bản ngắn hơn bằng tweed Donegal lấp lánh, đi kèm váy xếp li bé như đồ búp bê. Một cử chỉ vừa hài hước vừa sắc bén: tôn kính bằng cách giải cấu trúc, biến quyền lực thành trò chơi thị giác.
Thiết kế cho một nhà mốt như Dior đòi hỏi sự đồng cảm với lịch sử, đồng thời phải mở ra một con đường phía trước – Jonathan Anderson
Nếu Maria Grazia Chiuri từng nổi loạn bằng cách tháo corset, thì Anderson diễn giải Dior bằng ren Chantilly. Một chiếc váy lingerie ren đen, phía sau xòe ra như đôi cánh bướm, vừa mong manh vừa gợi tình, nhưng vẫn mang ám ảnh “buttress” – cấu trúc vòm mà Dior từng sáng tạo trong Cigale dress.
Anderson cũng khai thác thủ công nổi: hoa thêu, cánh bướm, họa tiết kiến trúc được appliqué trực tiếp lên váy. Những chi tiết 3D này làm bề mặt trở nên sống động, như thể ký ức Dior được in hằn thành phù điêu nhỏ bé trên vải.
Nếu bộ sưu tập Thu–Đông 1949, Christian Dior từng tạo nên huyền thoại với đầm Junon phủ sequins xanh lam-lục gợi lông công, thì hơn bảy thập kỷ sau, Jonathan Anderson đưa Junon trở lại trong Dior SS26. Anh làm nhẹ cấu trúc gala, nén lớp cánh hoa sequins để chiếc đầm trở nên gần gũi và hiện đại hơn.
Ngoài silhouette Bar jacket quen thuộc vốn là “nghi thức” bất di bất dịch tại Dior, Anderson còn khai thác lại những phom dáng khác từ kho tàng di sản: Cocoon – dáng áo choàng bầu tròn với cấu trúc váy nhiều lớp như thác vải, vừa nặng nề vừa huy hoàng.
Thẩm mỹ công chúa – phiên bản Anderson
Dior từ lâu đã gắn liền với giấc mơ công chúa: váy phồng, chiffon bồng bềnh, vẻ đẹp thanh tao như thể bước ra từ khung tranh cổ tích. Nhưng khi đến lượt Jonathan Anderson, câu chuyện không còn là bản sao ngọt ngào của Disney. Anh biến giấc mơ ấy thành một trò chơi thị giác vừa viễn tưởng vừa mỉa mai, nơi công chúa không chỉ mặc váy để được chiêm ngưỡng, mà để phá vỡ kỳ vọng của người khác về chính hình ảnh ấy.
Mở màn là chiếc váy crinoline trắng hình chuông, jersey quấn quanh hông, thắt hai chiếc nơ. Vài phút sau, một bộ tuxedo đen với peplum bay phía sau lại được kết hợp cùng chân váy denim cắt cụt và tricorne của Stephen Jones. Hình ảnh ấy không còn là công chúa trong lâu đài, mà như một “kẻ cướp thời trang” mang khí chất nổi loạn và bất cần.
Một trong những look gây ấn tượng nhất: chiếc váy satin với phần thân trên ôm gọn, trong khi phần váy bung nở bởi hàng chục dải vải xếp lớp như những nơ bị cắt vụn rồi ghép chồng. Đây là couture ở dạng điêu khắc: nặng nề mà vẫn uyển chuyển.
Anderson còn rải khắp sàn diễn những dải chiffon in hoa “forget-me-not” – loài hoa gắn với ký ức và lời nhắn “xin đừng quên tôi”. Váy phồng, váy bong bóng tràn đầy sự dễ thương. Anderson tạo ra một thế giới công chúa nơi người xem không biết nên ngất ngây hay bật cười, nên tin tưởng hay nghi ngờ.
Từ plissé Dior cổ điển đến Anderson
Christian Dior nguyên bản từng dùng plissé như cách “thuần phục vải vóc”: những nếp gấp mềm, rũ, tạo sự nữ tính chuẩn mực. Đến thời John Galliano, plissé lại biến thành sân khấu kịch tính – phồng to, cuộn xoắn, đầy ảo giác. Anderson bước tiếp con đường này, xếp ly chúng, lúc ngay hàng thẳng lối, lúc rối tung.
Push and pull: thời trang trang trọng và đời thường
Song song với cuộc chơi công chúa, Anderson không bao giờ để Dior rơi vào bẫy xa hoa toàn phần. Vì thế, anh đưa những item bình thường đến bất thường như polo shirt, jeans lên sàn diễn. Đây là tư tưởng “push-and-pull” mà Anderson nhiều lần nhấn mạnh: giằng kéo giữa mặc sang trọng và mặc xuề xòa, giữa nghi thức và thường nhật.
Chiếc áo cape là minh chứng rõ nhất: vừa có cape couture cho sự kiện lớn, vừa có cape len mềm mại cho phố xá. Anderson khéo léo đưa vào sản phẩm “bán được” – như cách anh từng làm thành công ở Loewe, để Dior không chỉ tồn tại trên sàn diễn, mà len lỏi vào tủ đồ của khách hàng.
Phụ kiện: những ký ức được làm mềm
Trong bất kỳ cuộc cách mạng nào tại Dior, phụ kiện luôn là mặt trận sống còn – nơi lợi nhuận chi phối quyết định sáng tạo. Jonathan Anderson hiểu rõ điều đó. Chiếc Lady Dior vốn nổi tiếng với vẻ cứng cáp, hình khối và quai kim loại lạnh lẽo, nay được anh “giải phóng” thành dáng bowling bag bằng suede, bớt đi sự nghiêm trang để trở nên gần gũi, mang hơi thở đường phố có thể song hành cùng jeans và polo shirt.
Không dừng ở đó, Anderson còn lật giở ký ức của Dior qua đôi giày gót Louis của Roger Vivier – biểu tượng của sự thanh lịch cổ điển và thêm đôi tai thỏ nghịch ngợm nhô ra từ mũi giày. Chính sự mơ hồ này mới tạo ra sức hút bền vững rất Jonathan: vừa đủ thương mại để bán chạy, vừa đủ khác biệt để trở thành câu chuyện.
Phản ứng: nghi thức nhập môn
Phản ứng sau show nhìn chung tích cực. Giới phê bình khen ngợi sự táo bạo, khả năng cân bằng giữa di sản và phá cách. Một số cho rằng show còn rời rạc, thiếu một silhouette thống lĩnh.
Có nhiều ý kiến trái chiều cho rằng Dior dưới thời Anderson có nguy cơ mất đi chất thanh lịch đặc trưng, khi anh quá chú trọng vào giải cấu trúc và chơi với phom dáng. Những Bar jacket tí hon, những xếp tầng méo mó, hay cape mang tinh thần ready-to-wear khiến một bộ phận khán giả cảm thấy Dior “lạ” hơn là “sang”.
Nhưng có lẽ Anderson đã lường trước tranh cãi này. Với chỉ hai tháng chuẩn bị, anh chọn ra mắt bằng một nghi thức nhập môn hơn là một bản thiết kế hoàn chỉnh: video Curtis, hộp giày ký ức, Bar jacket tí hon, váy ren bướm, cape thương mại – tất cả như mảnh ghép của một puzzle đang đi đến hoàn chỉnh. Galliano từng khuyên anh: “Càng yêu thương thương hiệu, thương hiệu càng trả lại cho bạn”. Với Dior SS26, Anderson đã cho thấy anh yêu bằng cách trêu ghẹo, bóp méo, thu nhỏ, bông đùa. Và chính cách yêu ấy, đôi khi mỉa mai, đôi khi lãng mạn, mới có thể khiến Dior sống động ở thế kỷ 21.
